Gwałtowne zmiany społeczne i ekonomiczne ostatnich dwudziestu lat doprowadziły do zatracenia tożsamości oraz charakteru Europy oraz świata. Wraz z rozwojem globalizacji oraz masowej turystyki paradoksalnie poszukujemy coraz bardziej lokalnej identyfikacji oraz przynależności do miejsca.
Tradycyjna regionalna architektura ‘vernacular architecture’ jest w obecnej chwili w rękach osób lub podmiotów gospodarczych, które nie do końca rozumieją lokalną historię, charakter i styl. Nieudane rozbudowy, nadbudowy, przeróbki, remonty, a przede wszystkim narastająca komercjalizacja oraz rozprzestrzenianie się korporacji i jej symboli stały się powszechnym elementem krajobrazu. Częste ‘ulepszenia’ w postaci wymiany okien, drzwi, ogrodzeń, dachówki oraz innych oryginalnych materiałów na nowoczesne, powodują zatracanie tradycyjnych detali oraz nieodwracalne zmiany w charakterze krajobrazu kulturowego. Unowocześnienia nie dotyczą tylko budynków, nieporozumienia zdarzają się często również w złej aranżacji otoczenia, doborze tzw. ‘małej architektury’, znaków informacyjnych, projektowaniu ogrodów z użyciem gatunków obcych lokalnemu eko-krajobrazowi.
Przyjezdni pragnący wybudować swój własny dom w górach często nie zdają sobie sprawy lub ignorują dotychczasowe wzorce i wprowadzają style całkowicie obce. Przykładem jest chociażby wznoszenie budynków w stylu zakopiańskim argumentowane jako nieodłączny element krajobrazu górskiego. Chętnie budowane są parterowe domy nieudolnie nawiązujące do dworu polskiego, często o niespotykanych formach, wielospadowych dachach i innych elementach, odbiegających od rozwiązań tradycyjnych. Inwestorów chcących powielać takie rozwiązania powinno zachęcać się do zapoznania z przykładami regionalnego budownictwa.
Większość z niepoprawnych rozwiązań nie wynika ze złych chęci, ale z braku dostępu do rozbudowanej bazy danych projektantów oraz wykonawców, którzy podejmą się trudnego tematu remontu lub rozbudowy budynków z zachowaniem oryginalnego charakteru oraz z ograniczonego dostępu do materiałów i elementów budowlanych, które nawiązują do tradycji.
Wraz z rozwojem mechanizacji rolnictwa a także masowej produkcji jak również w związku z gwałtowną migracją społeczności wiejskich do miast, zanika tradycyjna rola wsi. Budynki starych wiejskich szkół, nieistniejących instytucji takich jak lokalna poczta, leśniczówka, młyn, piekarnia, budynki gospodarcze takie jak stodoła czy obora, a nawet kościół mogą jednak nabrać nowego znaczenia i przejąć nowe funkcje.
W ostatnich latach zauważa się narastającą wrażliwość społeczeństwa na postępującą dewastację tradycji. Nieruchomości o dużym potencjale, zlokalizowane w źle utrzymanych przestrzeniach, gwałtownie tracą na wartości nie tylko estetycznej, ale przede wszystkim materialnej. Dlatego też społecznościom zależy na wspólnym dbaniu o przestrzeń prywatną lub półprywatną a także rewitalizacji niezagospodarowanych budynków.
Instytucje takie jak INTBAU oraz Prince Charles Foundation for The Build Environment wspierają zachowanie tradycyjnego wizerunku miast i wsi, chronią to, co przez stulecia wypracowały pokolenia. Celem oddziału INTBAU Polska jest edukacja oraz praktyka oparta na doświadczeniach międzynarodowych.
